Эсперанта/Займеньнік

• Займеньнікі першай асобы: mi — я; ni — мы.
• Займеньнікі другой асобы: ci — ты. vi — ты, вы, Вы.

Займеньнік ci ўжываецца вельмі рэдка, каб падкрэсьліць інтымнасьць, фамільярнасьць ці зьнявагу. Займеньнік vi ўжываецца ўнівэрсальна і для адзіночнага, і для множнага лікаў.

• Займеньнікі трэцяй асобы: ĝi — яно; li — ён; ŝi — яна; ili — яны.

Займеньнік ĝi ўжываецца для замены неадушаўлёных назоўнікаў, а таксама і для тых адушаўлёных, якія не адлюстроўваюць полу асобы ці істоты (дзеці, жывёлы).

• Безасабовы займеньнік: oni — выкарыстоўваецца, калі не пазначана дзеючая асоба: oni diras, ke ... — гавораць, што ...
• Зваротны займеньнік: si — ужываецца ва ўскосных склонах: вінавальны sin — сябе; давальны al si — сабе і г. д.
• Прыналежныя займеньнікі ўтвараюцца пры дапамозе канчатку прыметнікаў -a: mia — мой, мая, маё, ilia — іхні. Яны зьмяняюцца па склонах, ліках і дапасуюцца да адпаведных назоўнікаў, як і прыметнікі: via libro — твая кніга, vian libron — тваю кнігу, viaj libroj — твае кнігі, viajn librojn — (бачу) твае кнігі.

Прыналежны займеньнік sia выкарыстоўваецца толькі ў трэцяй асобе.

Mi donas al vi mian libron — Я даю вам сваю (маю) кнігу.

Vi donas al mi vian libron — Вы даяце мне сваю (Вашу) кнігу.

Ni donas al vi nian libron — Мы даём вам сваю (нашу) кнігу.

Але:

Li donas al mi sian libron — Ён дае мне сваю кнігу.

Li donas al mi lian libron — Ён дае мне яго (кагосьці іншага) кнігу.

Ili donas al mi sian libron — Яны даюць мне сваю кнігу.

Усе згаданыя займеньнікі скланяюцца як назоўнікі, у вінавальным склоне пры дапамозе канчатку -n, іншыя склоны пры дапамозе прыназоўнікаў: min — мяне, al ŝi — ёй, per si — сабою.

Таблічныя займеньнікі і прыслоўі

У гэтай табэлі зьмешчаны займеньнікі і займеньнікавыя прыслоўі, якія ўжываюцца, каб задаваць і адказваць на пытаньні: «хто», «як», «дзе». Для лягчэйшага запамінаньня яны зьмешчаны ў табліцу:

	Неазначальныя	Пытальныя	Указальныя	Зьбіральныя	Адмоўныя
Асоба	iu нехта	kiu хто	tiu той	ĉiu кожны	neniu ніхто
Рэч	io нешта	kio што	tio тое	ĉio усё	nenio нішто
Якасьць	ia нейкі	kia які	tia такі	ĉia усякі	nenia ніякі
Месца	ie недзе	kie дзе	tie там	ĉie усюды	nenie нідзе
Напрамак	ien кудысьці	kien куды	tien туды	ĉien паўсюль	nenien нікуды
Час	iam калісьці	kiam калі	tiam тады	ĉiam заўсёды	neniam ніколі
Колькасьць	iom колькі-небудзь	kiom колькі	tiom столькі	ĉiom колькі хочаш	neniom нісколькі
Чын	iel як-небудзь	kiel як	tiel так	ĉiel усяк	neniel ніяк
Прычына	ial чамусьці	kial чаму	tial таму	ĉial паўсяму	nenial нічаму
Прыналежнасьць	ies чыйсьці	kies чый	ties таго	ĉies усіхны	nenies нічый

З гэтымі займеньнікамі ўжываюцца словы: ajn для прыданьня большай неакрэсьленасьці і ĉi для абазначэньня большай блізасьці:

ie ajn — дзе бы ні, kiu ajn — хто б ні.

tiu — той, tiu ĉi = ĉi tiu — гэты; tie — там, tie ĉi = ĉi tie — тут.

Займеньнікі з пытальнага слупка ужываюцца і як пытальныя і як адносныя:

Kiu tien iras? — Хто там ідзе?

Mi ne konas la homon, kiu tie iras. — Я ня ведаю чалавека, каторы там ідзе.

Пытальныя займеньнікі могуць граць ролю злучнікаў (conjunction):

Kio estos tie? — Што там будзе?

Mi ne scias, kio estos tie (, sed certas ke estos fajne). — Я ня ведаю, што там будзе (, але ўпэўнены, што будзе файна).

Займеньнікі і займеньнікавыя прыслоўі могуць спалучацца з прыназоўнікамі:

de ĉie — адусюль, de tiam — з таго часу, al kiu — каму.

Зьмяненьне

Таблічныя займеньнікі і прыслоўі, якія маюць канчаткі -u, -o, -a, скланяюцца як назоўнікі і прыметнікі: множны лік пазначаецца пры дапамозе -j, вінавальны склон -n.

Kion ci volas? — Што ты хочаш?

Neniaj problemoj nin haltos — Ніякія праблемы нас ня спыняць.

Kioma horo estas — Каторы час?

ĉitieaj — тутэйшыя