Эсперанта/Прыстаўкі: Розніца паміж версіямі
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
пачатак |
Brubaker610 (размовы | уклад) др вікіфікацыя |
||
Радок 2:
== bo ==
Прыстаўка '''bo-''' паказвае на роднасьць праз шлюб.
: patrino = маці — '''bopatrino''' = цешча, сьвякруха
: boedziĝi = брацца шлюбам з жонкай брата, які сканаў не пакінуўшы дзяцей
== ĉef ==
Прыстаўка '''ĉef-''' абазначае ''найгалоўнейшы, найважнейшы''.
: episkopo = біскуп — '''ĉefepiskopo''' = арцыбіскуп
: urbo = горад — '''ĉefurbo''' = сталіца, urbestro = галава горада, бурмістр
Радок 20:
== ek ==
Прыстаўка '''ek-''' паказвае на пачатак, вокамгненасьць ці аднаразовасьць дзеяньня.
: paroli = гаварыць — '''ekparoli''' = загаварыць
: krii = крычаць — '''ekkrii''' = ускрыкнуць
Радок 27:
== eks ==
Прыстаўка '''eks-''' азначае ''экс-, былы, у адстаўцы''.
: ministro = міністар — '''eksministro''' = эксміністар
: oficiro = афіцэр — '''eksoficiro''' = афіцэр у адстаўцы
Радок 35:
== ge ==
Прыстаўка '''ge-''' ўжываецца для паказу асоб абодвух палоў (і таму назоўнікі з гэтай прыстаўкай звычайна стаяць у множным ліку).
: mastro = гаспадар — '''gemastroj''' = гаспадары (гаспадар і гаспадыня)
: filo = дзіцё — '''gefiloj''' = дзеці (сын і дачка ці сыны і дачкі)
Радок 42:
== mal ==
Прыстаўка '''mal-''' ўтварае антонім, слова з процілеглым значэньнем.
: bona = добры — '''malbona''' = дрэнны
: fermi = зачыняць — '''malfermi''' = адчыняць
Радок 50:
== mis ==
Прыстаўка '''mis-''' паказвае на памылковасьць, хібнасьць.
: skribi = пісаць — '''misskribo''' = апіска, абдрук
: gluti = глытаць — '''misgluti''' = удавіцца, папярхнуцца
Радок 57:
== pra ==
Прыстаўка '''pra-''' паказвае на аддаленасьць у часе або па роднасьці.
: avo = дзед — '''praavo''' = прадзед
: knalo = выбух — '''la Praknalo''' = "Вялікі выбух" (падзея, зь якой пачалося існаваньне нашага Сусьвету)
Радок 64:
== re ==
Прыстаўка '''re-''' абазначае паўторнае дзеяньне.
: veni = прыходзіць — '''reveni''' = вяртацца
: legi = чытаць — '''relegi''' = перачытваць
: naskiĝo = народзіны — '''renaskiĝo''' = уваскрашэньне
: '''ree''' = зноў
== псэўда-прыстаўкі ==
Некаторыя словы часам ужываюцца ў якасьці прыставак.
=== fi ===
Радок 80 ⟶ 79:
=== fin ===
Слова '''fino''' (канец) ужываецца для абазначэньня закончанага дзеяньня.
: finlabori = дарабіць
: finvenko = канчатковая перамога
=== kelk ===
Слова '''kelke''' (некалькі) ужываецца зь лічэбнікамі для абазначэньня неадзначанага мноства.
: kelkdek = колькідзесят (некалькі дзясяткаў)
: dekkelk = наццаць (ад 11 да 19)
=== mem ===
Займеньнік '''mem''' (сам) у якасьці прыстаўкі абазначае ''самастойна, без дапамогі'' і ''сябе, для сябе'' (Гл. [[#sin|sin-]]).
: memlerninto = самавук
: memkompreneble = само сабой зразумела
Радок 97 ⟶ 96:
=== ne ===
Слова '''ne''' (не) абазначае недастатковасьць, адсутнасьць.
: negranda = невялікі (malgranda = дробны)
: nejudo = гой, чалавек, які ня ёсьць жыд
=== sin ===
Займеньнік '''sin''' (сябе) абазначае ''сябе самога'' (Гл. [[#mem|mem-]]).
: sindefendo = (абараняць сябе) самаабарона
: singarda = (берагчы сябе) асьцярожны
=== vic ===
Слова '''vico''' (чарга, шэраг) ужываецца для абазначэньня намесьніка, ці сваяцтва праз паўторны шлюб.
: vicprezidento = віцэ-прэзідэнт
: vicpatrino = мачаха
Радок 117 ⟶ 116:
=== Прыназоўнікі ===
Многія [[Эспэранта/Прыназоўнікі|прыназоўнікі]] таксама могуць ужывацца ў якасьці прыставак.
: aldoni = дадаць
Радок 128 ⟶ 127:
: transdoni = перадаць
Прыназоўнік '''el''' у якасьці прыстаўкі акрамя свайго нармальнага сэнсу (з, знутры: elkuri = выбегчы) можа азначаць і ''да канца, да гатоўнасьці''.
▲Прыназоўнік '''el''' у якасьці прыстаўкі акрамя свайго нармальнага сэнсу (з, знутры: elkuri = выбегчы) можа азначаць і ''да канца, да гатоўнасьці''.
: ellerni = вывучыць
: elkreski = вырасьці
: elpensi = выдумаць
Прыстаўкі ''el-'' і ''fin-'' — спроба перадаць закончанае трываньне дзеясловаў.
У якасьці прыстаўкі прыназоўнік '''pri''' пазначае дзеяньне, неяк зьвязанае з асноўным сэнсам дзяслова. Звычайна перакладаецца прыстаўкаю '''аб-''':
: prilumi = асьвятляць
: prirabi = абрабаваць
| |||