Эсперанта/Назоўнік: Розніца паміж версіямі

Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Zmila (размовы | уклад)
др Катэгорыя:эспэранта
Zmila (размовы | уклад)
артыкль
Радок 11:
 
Іншыя склоны перадаюцца пры дапамозе прыназоўнікаў (гл. [[Зспэранта/Прыназоўнік|ніжэй]]).
 
Канчатак '''-o''' можа быць заменены на ''апостраф'' (''' ' '''). Пры гэтым колькасьць складоў скарачаецца, але націск у слове застаецца на той самай літары (то бок ужо не на перадапошнім, а на апошнім складзе). Гэта часта выкарыстоўваецца ў паэзіі, дзеля захаваньня рытму, рыфмы:
: ''Ho mia kor', ne batu maltrankvile'' (О, маё сэрца, ня біся трывожна)
 
 
== Уласныя назоўнікі ==
''Уласныя назоўнікі'' (штоназоўнікі, якія абазначаюць назвы, асобаў, імёны і т.ппад.) пішуцца зь вялікай літары. Найбольш вядомыя і пашыраныя імёны маюць свае адпаведнікі на эспэранта (''Petro, Ŝekspiro, Varsovio, Dnepro''). Астатнія альбо запісваюць пры дапамозе эспэранцкага альфабэту (эспэрантызуюць) з магчымым даданьнем канчатку назоўніка, альбо пакідаюць у арыгінальнай форме і пазначаюць прыкладнае вымаўленьне пры дапамозе эспэранцкіх літар:
''Henrу Becque (Anri' Bek)'', ''mi vizitis Mazyr-on'' (я наведаў Мазыр). <br>
 
Радок 19 ⟶ 23:
 
 
Грамататычная катэгорыя ''род'' не існуе ў эспэранта. Назоўнікі, якія абазначаюць людзей і жывёл, падзялюяццападзяляюцца на тры групы, згодна іх полу:
* нэўтральныя: ''besto'' (жывёла), ''persono'' (асоба), ''hundo'' (сабака), ''gasto'' (госьць), ''ministro'' (міністар), ''japono'' (японец)
* мужчынскія: ''viro'' (мужчына), ''patro'' (бацька), ''caro'' (цар), ''abato'' (абат), ''taŭro'' (бык), суфікс ''-iĉ-''
* жаночыя: ''femalo'' (самка), ''damo'' (дама), ''nimfo'' (німфа), ''muzo'' (муза), ''madono'' (мадона), суфіксы ''-in-'' і ''-nj-''
 
== Артыкль ==
 
У эспэранта існуе адзін артыкль — азначальны артыкль '''la'''. Ён ужываецца перад назоўнікам (назоўным прыметнікам, займеньнікам), каб абазначыць, што гаворка ідзе пра ўжо вядомыя аб'екты ці пэрсоны. Артыкль ''la'' - нязьменны (не залежыць ад ліку ці склону назоўніка, зь якім ён зьвязаны).
Канчатак '''-o''' можа быць заменены на ''апостраф'' (''' ' '''). Пры гэтым колькасьць складоў скарачаецца, але націск у слове застаецца на той самай літары (то бок ужо не на перадапошнім, а на апошнім складзе). Гэта часта выкарыстоўваецца ў паэзіі, дзеля захаваньня рытму, рыфмы:
Літара '''a''' артыкля (як і канчатак назоўніка) можа быць заменена на апостраф ''' ' ''' — для мілагучнасьці або ў паэтычных творах.
''Ho mia kor', ne batu maltrankvile'' (О, маё сэрца, ня біся трывожна)
Артыкаль зьмяшчаецца перад назоўнікам, ці перад словамі, якія апісваюць назоўнік (прыметнікі-эпітэты), але пасьля прыназоўнікаў:
: ''en '''la''' tria blanka domo'' — у трэцім белым доме
У выпадку імёнаў з нумарамі традыцыйна артыкль ужываецца пасьля назоўніка і перад эпітэтам:
: ''papo Leono '''la''' Deka'' — папа Леў дзясяты
Артыкль '''не''' ўжываецца, калі назоўнік ужо мае іншае азначэньне, як напрыклад прыналежны займеньнік або перад імем уласным:
: <strike>la</strike> tiu domo, <strike>la</strike> mia kapo, <strike>la</strike> Francisko — той дом, мая галава, Францішак
Прадстаўнікам тых моў, у якіх няма артыкля, можна яго не ўжываць. Але варта памятаць, што не пазначаны артыкль таксама мае сэнс: "вы ня ведаеце, пра што/каго я кажу", або "ня важна пра каго", "нейкі".
 
[[Катэгорыя:Эспэранта|Назоўнік]]