Італьянская мова/Урок 2

DITTONGHI
Дыфтонгі

Магчыма, вы помніце са школы формулу «колькі ў слове галосных — столькі яно мае і складаў». Кожнай галоснай адпавядае свой склад: па-ве-тра, а-га-род і г. д. Насамрэч вынікае, што гэта не заўсёды так. Бывае так, што галосная ў спалучэнні з нейкім іншым галосным гукам фармуе адзіны склад, а сама па сабе складу не ўтварае. Вось такое спалучэнне і называюць дыфтонгам. У беларускай фанетычнай тэрміналогіі дыфтонгаў няма. Аднак у нашай мове ёсць фанетычная з'ява, дужа падобная да іх па сваёй прыродзе. Гэта наша непаўторная літара ў. Хаця яна вымаўляецца гэтак жа, як і галосная у, яна адносіцца да зычных — менавіта таму, што яна нескладовая, г. зн. не ўтварае склада. У той жа час вымаўляць яе як зычны гук (напрыклад, як в ці л) будзе грубай памылкай.

Італьянская мова мае дыфтонгі трох тыпаў.

• Першы тып: галосны + i: ai, ei, oi, ui. У гэтых дыфтонгах моцным элементам з'яўляецца першая галосная, а другая (i) вымаўляецца невыразна. Але нельга вымаўляць яе як беларускае й.

noi	«ноі»	мы
lui	«луі»	ён
lei	«лэі»	яна

• Другі тып: i + галосны: ia, ie, io, iu. Зноў жа, i тут з'яўляецца слабым элементам. І зноў жа, не вымаўляйце гэтыя спалучэннi як я, е, ё, ю!

studiare	«студзiарэ»	вучыцца
piano	«піано»	ціха
Pietro	«піэтро»	Пятрок

• Трэці тып: u + галосны: ua, ue, ui, uo. Тут слабым элементам з’яўляецца u — яно нагадвае англійскае w (wine, twin), але ўсё ж з'яўляецца галосным. Нельга вымаўляць яго як в.

nuotare	«нуотарэ»	плаваць
guardare	«гуардарэ»	глядзець

Трэба помніць, што не заўсёды гэтыя спалучэнні фармуюць дыфтонгі. Напрыклад, у словах io, Maria спалучэнні io, ia прадстаўляюць не дыфтонгі, а два асобныя галосныя гукі. І ўсё ж такія словы — гэта вынятак з агульнага правіла.

CONIUGAZIONE DEI VERBI (PRIMA CONIUGAZIONE)
Спражэнне дзеясловаў (першае спражэнне)

Да вядомых ужо нам канчаткаў адзіночнага ліку дзеясловаў першага спражэння дадамо канчаткі множнага ліку:

infinito інфінітыў	are	ballare працаваць	parlare спяваць
	singolare адзіночны лік			plurare множны лік
prima persona першая асоба	o	io ballo я танцую	io parlo я размаўляю	iamo	noi balliamo мы танцуем	noi parliamo мы размаўляем
seconda persona другая асоба	i	tu balli ты танцуеш	tu parli ты размаўляеш	ate	voi ballate вы танцуеце	voi parlate вы размаўляеце
terza persona трэцяя асоба	a	lui balla ён танцуе	lui parla ён размаўляе	ano	loro ballano яны танцуюць	loro parlano яны размаўляюць

На канчатак трэцяй асобы множнага ліку націск не ставіцца — ён прыпадае на аснову слова (звычайна гэта трэці (з канца) склад): parlano, lavorano.

Вымаўляючы форму першай асобы множнага ліку, не забывайце, што ia — гэта дыфтонг.

CONIUGAZIONE DEI VERBI (SECONDA CONIUGAZIONE)
Спражэнне дзеясловаў (другое спражэнне)

Да другога спражэння належаць дзеясловы, якія ў інфінітыве маюць канчатак ere. У інфінітыве большасці гэтых дзеясловаў націск ставіцца на трэці з канца склад.

infinito інфінітыў	ere	bevere піць	scrivere пісаць
	singolare адзіночны лік			plurare множны лік
prima persona першая асоба	o	io bevo я п'ю	io scrivo я пішу	iamo	noi beviamo мы п'ем	noi scriviamo мы пішам
seconda persona другая асоба	i	tu bevi ты п'еш	tu scrivi ты пішаш	ete	voi bevete вы п'яце	voi scrivete вы пішаце
terza persona трэцяя асоба	e	lui beve ён п'е	lui scrive ён піша	ono	loro bevono яны п'юць	loro scrivono яны пішуць

Зноў жа, ва ўсіх формах, акрамя трэцяй асобы множгага ліку, націск ставіцца на другі з канца склад.

Дзеяслоў bevere ў інфінітыве мае таксама скарочаную форму bere.

VERBI TERMINANTI IN IARE
Дзеясловы на –iare

Дзеясловы на iare у другой асобе адзіночнага ліку і ў першай асобе множнага ліку не набываюць i, якое дае канчатак, бо яны ўжо яго і так маюць.

infinito інфінітыў	(i)are	studiare вучыцца
	singolare адзіночны лік		plurare множны лік
prima persona першая асоба	o	io studio я вучуся	(i)amo	noi studiamo мы вучымся
seconda persona другая асоба	(i)	tu studi ты вучышся	ate	voi studiate вы вучыцеся
terza persona трэцяя асоба	a	lui studia ён вучыцца	ano	loro studiano яны вучацца

AVVERBI
Дзеепрыметнікі

Дзеепрыметнікі ў італьянскай мове ставяцца пасля дзеяслова.

Ballo bene.	Я добра танцую.
Studi male.	Ты дрэнна вучышся.
Cantiamo piano.	Мы ціха спяваем.
Parlate forte.	Вы громка размаўляеце.

ESERCIZI
Практываванні

Coniugazione
Спражэнне

Coniugate i seguenti verbi
праспрагайце наступныя дзеясловы

• nuotare (плаваць)
• ridere (смяяцца)
• guardare (глядзець)

Traduzione
Пераклад

Traducete in italiano
Перакладзіце на італьянскую мову

• Пётр добра плавае.
• Яны громка смяюцца.
• Вы ціха размаўляеце? — Не, мы размаўляем громка.
• Мар'я добра вучыцца? — Не, яна вучыцца дрэнна.
• Ты п'еш? — Так, я п'ю.
• Вы пішаце? — Так, мы пішам.

VOCABOLARIO DELLA LEZIONE
Слоўнік урока

lui	ён
lei	яна
noi	мы
voi	вы
loro	яны
Pietro	Пётр
guardare	глядзець
studiare	вучыцца
nuotare	плаваць
be(ve)re	піць
scrivere	пісаць
ridere	смяяцца
bene	добра
male	дрэнна
piano	ціха
forte	громка